Tag / Kötü söz

by Nuri Köroğlu

Nefsin Hastalıkları : İŞKENCE

“Kullarıma işkence yapmayın.” ( Müsned)

Belli bir amaca ulaşmak için maddi veya psikolojik yöntemlerle, acı çektirerek uygulanan baskı ve eziyet… İnsanlık onuru ile bağdaşmayan, insanı küçültücü bu uygulama İslâm tarafından kesin biçimde yasaklanmış, haram kılınmıştır. İslâm’a göre zorbalık ve zulüm uygulaması, insanlara değil, hayvanlara bile reva görülemez.

Tarihte ve günümüzde Müslümanların maruz kaldıkları tüm işkencelere karşın İslâm, işkenceye karşı kesin bir tavır koyarak onu haram kılmıştır. Çünkü İslâm’a göre insan en şerefli varlıktır (eşref-i mahlûk); en güzel biçimde yaratılmış, izzet ve şeref bağışlanmış, evrendeki her şey kendisine musahhar kılınmıştır. O, yeryüzünde Allah (cc)’ın halifesidir. Bu nedenle doğuştan dokunulmaz hak ve özgürlüklere sahiptir. Bunların başında insanlık şerefine yakışır biçimde yaşama hakkı ve buna bağlı diğer haklar gelir. Bu haklar başkaları için haram, başka bir deyişle dokunulmazdır. Hz. Peygamber (sav),  Veda Hutbesinde bu haklara değinerek “…Şu şehrinizde, şu ayınız içinde bu gününüz ne kadar muhterem ve mukaddes ise, mallarınız, namus ve şerefiniz, kanlarınız da öyle haramdır, dokunulmazdır.” buyurmuştur.

Bu nedenle insanın canına, bedenine, malına, namus ve şerefine yönelik maddi ya da manevi tüm tecavüzler haram kılınmış; bu tür tecavüzlere karşı cezalar öngörülmüştür. İslâm’ın insana tanıdığı bu saygınlık ve dokunulmazlık, yalnız Müslümanlarla sınırlı değildir. Müslüman olmayanlar da aynı güvence altındadır. “Gayri müslim vatandaşlara velev bir kötü söz, namuslarıyla ilgili bir gıybet veya herhangi bir rahatsız edici davranışla olsun tecavüz eden yahut mütecavize yardım eden kimse Allah’ın, Resulünün ve İslâm’ın verdiği teminata ihanet etmiş, onu zayi eylemiş olur.” (el-Karafî)

İslâm’ın insana tanıdığı saygınlık ölümünden sonra da devam eder. Bu nedenle ölüye, ölünün vasiyetlerine, hatta yattığı yere, kabrine saygı göstermek bir görevdir. Ölüye de, dirilere olduğu gibi tecavüzde bulunulamaz, eziyet edilemez. Söz gelimi, tıbbi bir zaruret olmadıkça hiç bir ölünün kesilmesine, parçalanmasına izin verilmez. İslam’ın işkenceye karşı tavrı tüm canlıları içine alacak kadar geniş ve duyarlıdır. Bu, hayvanlara ilişkin tutumunda da açık biçimde kendisini gösterir. İnsanlara bir zararı dokunmayan hayvanları öldürmek, ateşe atarak yakmak, zevk için hedef olarak kullanmak haramdır. İnsan, ihtiyacını karşılayacak ölçüde hayvan kesebilir, avlanabilir. Fakat ihtiyaçtan fazlasını kesmesine, avlanmasına, gereksiz telef anlamına geleceği için, izin verilmez. Ortadan kaldırılması gereken zararlı hayvanları bir yere hapsetmek, aç bırakarak ölüme terk etmek caiz görülmemiş, günah sayılmıştır.

İnsanlar gibi hayvanlara da müsle yapmak (organlarını kesmek, parçalamak) haramdır. Sahip olduğu bir hayvanı beslemeyen kişi, onu satmaya, beslenebileceği bir yere bırakmaya ya da eti yenilen bir hayvansa boğazlamaya zorlanır. Kesim sırasında hayvana acı çektirmemeye özen gösterilmelidir. İslâm’ın bu konudaki titizliğini Hz. Peygamber (sav);  “Allah her şeyin üzerine güzellik yazmıştır. Bir şeyi öldürdüğünüz zaman güzel öldürün; bu şeyi boğazladığınız zaman güzel boğazlayın, eziyet vermemek için bıçağı bileyin ve hayvanın kolay ölmesini sağlayın.” (Ebu Dâvud) buyruğu ile dile getirir. İnsanlar, hayvanlara karşı davranışlarının da karşılığını göreceklerdir. Kötü bir davranış ve ölüme sebebiyet, Cehennem’e atılmayı gerektiren bir suçtur:  “Bir kadın evindeki kediyi hapsetti, yedirmedi, içirmedi, hayvanın kendi kendine yiyecek bulması için onu salıvermedi, böylece ölümüne sebep oldu. İşle bu kadın, bu yüzden Cehennem’e gitti.” (Buharî)

Hayvanlara karşı iyi bir davranış da kötü bir insanı sonsuz mutluluğa, Cennet’e götürebilir. Hz. Peygamber (sav) bunu da şöyle dile getirir: “Bir fahişe, dilini çıkarmış solur vaziyette kuyunun çevresinde dolaşan bir köpeğe pabucuyla kuyudan su çıkarıp içirdiği için Cennet’e gitti.” (Müslim)

İnsanlara inanç ve düşünceleri nedeniyle işkence edilmesine izin vermeyen İslâm, yaptığı hukuki düzenlemeler ve koyduğu kurallarla yargılama sırasında da maddi veya manevî işkenceye maruz kalmalarını önlemiştir. İslâm hukukuna göre, her şeyden önce, suçu ispat edilmeyen kişi masumdur, suçlu muamelesine tabi tutulamaz.Cezalar şüphe ve zanlara değil, kesin delillere dayanmak zorundadır. Şüpheler sanık aleyhinde değil, lehinde kullanılır. Şüphelenildiği için hiç kimse cezalandırılamaz, tam tersine herhangi bir şüphe durumunda cezalar düşürülür. Suçun ispatı, iddia edene düşen bir görevdir. Davalı suçsuzluğunu ispat etmeye zorlanamaz; yalnızca yemin teklif edilebilir. Herhangi bir zorlamanın söz konusu olduğu tüm beyanlar geçersizdir, hukuki anlamda bir delil sayılamaz. Bu nedenle hiç bir kimse, hiçbir şekilde itirafa zorlanamaz.

İslâm’da hiçbir kişi veya organın kul hakkını affetme yetkisi yoktur. Kul hakkına tecavüz etmenin uhrevî sonucu da vahimdir. Nitekim Hz. Peygamber (sallallahu aleyhi ve sellem), buna dikkat çekmek için bir defasında sahabeye “Biliyor musunuz müflis kimdir?” diye sormuş. Sahabe “Ya Rasulallah! Bize göre müflis, parası ve malı olmayan kimsedir.” şeklinde cevap verince Hz. Peygamber (sallallahu aleyhi ve sellem) şöyle buyurmuştur: “Benim ümmetimden müflis o kimsedir ki kıyamet gününde namaz, oruç, zekâtla gelir. Ancak (diğer yandan) şuna küfretmiş, buna iftira etmiş, şunun malını yemiş, bunun kanını akıtmış, ötekini dövmüş… Dolayısıyla şuna buna iyilikleri verilir. Şayet borçları bitmeden iyilikleri tükenirse hak sahiplerinin günahları ona yüklenir ve sonunda Cehennem’e atılır.”

İşkence büyük bir zulümdür. Zulüm ise İslâm’da şiddetle yasaklanmış, zalimlere ağır cezalar vaat edilmiştir.İşkence büyük bir adaletsizliktir. İslâm ise adalete büyük önem vermiştir. Her hafta cuma hutbelerinde adalet ayetinin okunması da İslâm’ın adalete ne kadar önem verdiğini göstermektedir.

Hz. Peygamber’e (sav) ve Müslümanlara işkence edenleri yeren birçok ayeti kerime ve hadis-i şerif bulunmaktadır: “Şüphesiz Allah ve Resulü’nü incitenlere, Allah dünya ve ahirette lânet etmiş ve onlara aşağılayıcı bir azap hazırlamıştır. Mü’min erkeklere ve mü’min kadınlara işlemedikleri şeyler yüzünden eziyet edenler, bir iftira ve apaçık bir günah yüklenmişlerdir.” (Ahzab;57-58)

Ayet-i kerimede müşriklerin Allah’a ve Peygambere işkence etmelerinden söz edilmektedir. Yukarıda da belirttiğimiz gibi Hz. Peygamber (sav) taşlanmış, üzerine hayvan pislikleri atılmış ve sözlü hakaretlere uğramıştır. Yani Hz. Peygamberin (sav) fizikî ve manevi işkenceye maruz kaldığı bir gerçektir.

“Münafıkların bir kısmı Peygambere eziyet eder.” (Ahzab;61)

“Ey iman edenler! Musa’ya eziyet edenler gibi olmayın.” (Ahzab;69)

Hz. Peygamberin (sav) birçok hadisinde de işkencenin yasaklandığını görüyoruz:

“Kim başkasının kusurlarını ifşa ederse Allah da kıyamet gününde onun kusurlarını ifşa eder, kim insanlara meşakkat ve zahmet yüklerse Allah da kıyamet gününde ona meşakkat yükler.” (Buhari)

Şüphesiz ki insanların kusurlarını halk arasında yayıp kişiliklerini rencide etmek ve onlara zorluk gösterip eziyet etmek onlara işkence vermek demektir.

Hz. Peygamber (sav), bir gün camide otururken bir adamın, oturanların sırtları üzerinden atlayarak kendisine yakın bir yere gelip oturduğunu gördü. Hz. Peygamber (sav) namazını bitirdikten sonra adama dönerek “Neden arkada oturmadın?” dedi. Adam, “Ya Rasulallah! Beni görebileceğin bir yerde oturmak istedim.” şeklinde cevap verdi. Hz. Peygamber (sav), “Cemaatin omuzları üzerinden atlayarak geldiğini ve onlara eziyet ettiğini gördüm. Kim bir Müslüman’a eziyet ederse Bana eziyet etmiş olur; kim Bana eziyet ederse Allah’a eziyet etmiş sayılır.” dedi. Görüldüğü gibi Hz. Peygamber (sav), cemaat saflarını yarmak gibi basit görülen bir davranışı bile eziyet saymıştır.

“Kim bir zimmîye (gayri Müslime) eziyet ederse onun hasmı Benim. Ben kimin hasmı olursam kıyamet gününde onu mağlup ederim.” (El-Hindi)

Bütün insanlığı şefkat ve merhametle kucaklayan, toplumda adaleti, insan haklarına saygıyı tesis eden İslâm, insanlık dışı bu uygulamayı tasvip etmemiştir. Hz. Peygamber (sav) ve sahabe uygulamalarında işkencenin yasaklandığı açıkça görülmektedir. Tarihin bazı dönemlerinde, İslâm hukukunun egemen olduğu İslâm devletlerinde rastlanan işkence uygulamaları, hiçbir surette İslâm’a mal edilemez; bunlar tamamen şahsî uygulamalardan ibarettir. Yüce dinimizde işkence, sadece insanlar için değil hayvanlar için de caiz görülmemiştir. İslâm hukukuna paralel olarak beşerî hukuk sistemlerinde de bu vahşi muamelenin yasaklandığı görülmektedir. Dolayısıyla işkence ile mücadele etmek, bütün insanlığın ortak bir görevi hâline gelmiştir.

Nuri KÖROĞLU

by Nuri Köroğlu

Nefsin Hastalıkları : NEZAKETSİZLİK

İslam fıtrat dinidir. İyiliği, doğruluğu ve yaratılan her canlıya karşı muamelede yumuşak ve nazik davranmamızı ister. Nezaketsizlik, kaba davranışlar sergilemektir. Rabbimiz kullarına karşı çok lütufkârdır. Allah-u Teâlâ rıfktır. Rıfk; yumuşaklık, naziklik demektir. Rasulullah (sav)’in Kur’ân-ı Kerim’de yer verilen mümtaz ahlâklarından biridir.

Müsamahakâr davranış, sadece Müslümanlara karşı göstermemiz gereken bir vazife, bir vecibe değil, her Müslüman’ın, her tebliğcinin, kâfir, Müslim, herkese karşı davranışlarında benimseyip takip etmesi gereken bir prensiptir. Cenab-ı Hak, Hz. Peygamber (sav)’e şu emri verir: “Mümin kullarıma söyle ki en güzel (söz) ne ise, onu söylesinler. Çünkü şeytan aralarına fesat sokar.”

Firavuna karşı tebliğ yapmak üzere vazifelendirilen Hz. Musa ve Hz. Harun’a Cenab-ı Hakk’ın mülâyemetle davette bulunmalarını emrettiği belirtilir. “Varın da ona yumuşak söz söyleyin, olur ki nasihat dinler yahut korkar” (Taha 44)

Yumuşak huyluluk, tatlı dillilik ruhun asaletini gösteren belirtilerdir. Bu asaleti temsil eden Hz. Peygamber (sav), müminlere karşı daima hoş görülü ve kibar davranmıştır. Hz. Enes, Efendimiz (sav)’in eşsiz nezaketini şöyle anlatıyor:

“Kendisine bir şey soranı can kulağıyla dinler, soruyu soran yanından ayrılmadıkça, onu terk etmezdi.

Rasulullah ile bir kimse tokalaşırsa veya bir kimse tokalaşmak için elini uzattığında, karşısındaki kişi elini çekmeden Rasulullah elini çekmezdi.

Biriyle yüz yüze gelince de, karşısındaki, yüzünü çevirip ayrılmadıkça Rasulullah o kimseden yüzünü çevirmezdi.

Önüne oturan kimseye hiçbir zaman ayaklarını uzatmazdı.

Karşılaştığı kimseye önce kendisi selâm verirdi. Ashabıyla tokalaşmaya önce kendisi başlardı.

Sahabelerine güzel ünvanlar verirdi. Hz. Ali’ye ‘Ebu Turab’, bir başka sahabesine ‘Ebu Hureyre’ gibi lâkaplar vermişti. Onlara şeref kazandırmak için, hoşlarına giden isimle çağırırdı.

Namaz kılarken birisi gelip oturursa, namazı uzatmaz, kısa keserdi. Hemen namazını bitirip onun ne istediğini sorardı. İhtiyacını gördükten sonra tekrar namazına devam ederdi.

Medineli bir çocuk gelir, Rasulullah’ın elinden tutar, istediği yere götürürdü. Rasulullah, gitmem demezdi.

Rasulullah birimize kızacak olsa, ‘Bu kardeşimiz kendisini niçin lekeliyor?’ derdi.

Rasulü Ekrem’e on sene hizmet ettim. Vallahi, bana ‘Öf’ bile demedi. Yapmakta geciktiğim veya yapmadığım bir emrinden dolayı beni azarlamadığı gibi, ailesinden azarlayan olursa, onlara da, “Ona dokunmayın. Bu işi yapması takdir edilmiş olsaydı yapardı” buyururdu.

Senelerce Rasulullah’a hizmet ettim. Bana hiçbir zaman kötü söz söylemedi. Fiske vurmadı. Azarlamadı, yüzünü bile asmadı.

Bir gün bir iş için bir yere gitmemi emir buyurdu. İlk önce, ‘Gitmem’ dedimse de, Allah’ın Peygamberi bana emrettiği için gitmeye karar verdim. Huzurlarından çıktıktan sonra sokakta birkaç çocuğun oynadığını gördüm ve onları seyretmeye daldım. Derken arkadan birisi iki eliyle başımı tuttu. Döndüğümde baktım ki, kendisi. Gülüyor. Bana: “Enesçiğim sana söylediğim yere gittin mi?’ dedi.

‘Hayır, daha gitmedim, gideceğim’ dedim.

“Ben ona senelerce hizmet ettim. Vallahi bir defa olsun yaptığım bir iş için ‘Niçin yaptın?’ yapmadığım bir iş için ‘Niçin yapmadın?’ dediğini hatırlamıyorum.”

Efendimiz (sav)’in bir başka nezaketini ve güzelliğini Hazreti Aişe Annemiz anlatıyor:

“Peygamber Efendimiz kendi eliyle ne bir hizmetçiye, ne de bir kadına vurmadığı gibi Allah yolunda savaşmaktan başka elini sertçe herhangi bir şeye vurduğunu da görmedim.”

Rasulullah (sav) sevmediği ve davranışlarını tasvip etmediği kimselere bile, şerlerinden emin olmak için mülâyemetle davranır ve onlara yumuşak bir üslupla konuşurdu. Hz. Aişe’nin şu rivayeti bu hususla ilgili ne güzel bir örnektir:  Bir gün bir adam Efendimiz (sav)’in yanına girmek için izin istedi. (Onun ismi zikredilince) Efendimiz (sav):

“Aşiretinin ne kötü adamı!” buyurdu. Sonra da girmesine müsaade etti. Adam huzuruna girince, ona yumuşak bir üslupla konuştu. (Adam gidince) Ben:

– Ey Allah’ın Resulü, ona mülâyim bir dille konuştun, hâlbuki daha önce hakkında böyle söylemiştin, dedim. Şöyle cevap verdi:

“Kıyamet günü Allah indinde makamca insanların en kötüsü, insanların, dilinden ve davranışlarının kabalığından kaçınarak kendisinden uzak durduğu kimsedir.” (Müslim)

Yine Hz. Aişe (ra) anlatıyor: “Rasulullah (sav) buyurdular ki: “Rıfk bir şeye girdimi onu mutlaka tezyin eder, bir şeyden de çıkarıldı mı onu mutlaka kusurlu kılar.” (Müslim)

Cerir bin Abdullah rivayet ediyor. Peygamberimiz  (sav) şöyle buyurdu: “Muhakkak Allah-ü Teâlâ sertlik ve kabalığa vermediği şeyleri (mükâfatı) rıfk ve yumuşaklığa verir. Allah bir kulu sevdiği zaman da ona rıfkı ihsan eder. Rıfktan mahrum olan bir ev halkı her şeyden mahrum olurlar.”

Ubade bin Sâmit anlatıyor: Peygamberimiz (sav) şöyle buyurmuştur: “Allah-u Teâlâ’nın şerefleri nasıl değerlendirdiğini ve derecelerini nasıl yükselttiğini bildireyim mi?” Sahabeler: “Evet, bildir ya Rasulullah!” Peygamberimiz (sav) şöyle buyurdu: “Sana karşı cahilce hareket edene yumuşak ve sabırlı olursun, sana zulmedeni bağışlarsın, sana vermeyene sen verirsin ve senden ilgisini kesenle sen yine ilgilenirsin.”

İbni Mes’ud rivayet ediyor: Peygamberimiz (sav) şöyle buyurmuştur:

“Cehenneme haram olan veya Cehennem kendisine haram olan kimseyi size haber vereyim mi? Cehennem her yumuşak huylu, sakin ve kolaylık gösterenlere haram kılınır.”

Hazreti Ali (ra) rivayet ediyor: Peygamberimiz  (sav) şöyle buyurmuştur:

“Kul, hilim ile gündüzleri oruç tutan, geceleri ibadetle geçirenlerin derecesine yükselir.”

Rıfk ile muamele insanları dostluğa ve kardeşliğe götürür. Aralarındaki düşmanlıklar böylece son bulur. Kötülükler bile iyilikle karşılanmalıdır. Allah-ü Teâlâ bir ayeti kerimede; “İyilikle kötülük eşit değildir. Sen kötülüğü en güzel olan iyi hareketle önle. O vakit bakarsın ki, seninle aralarında bir düşmanlık bulunan yakın bir dost gibi olmuştur” (Fussilet, 41/34) buyurmaktadır.

Ancak bütün bunlara rağmen her zaman ve her yerde sertliği kötü olarak nitelememiz de, elbette doğru değildir. Kur’ân’ı Kerim’de müminler anlatılırken kâfirlere karşı sertlikleri vurgulanmaktadır: “Muhammed Allah’ın elçisidir. Beraberinde bulunanlar da kâfirlere karşı katı, kendi aralarında merhametlidirler.” (Fetih;29) Bundan dolayı biz, sertliğin Müslüman’a hayat hakkı tanımayan kâfirlere ve Allah’ın istemediği hususlarda göstermenin fazilet olduğuna inanmaktayız.

Kabalık ve sertlik, insanları psikolojik olarak kişiden soğutur. Hâlbuki tatlı dille en katı kalpli olan insanları dâhi cezbetmek mümkündür. Nice sert ve katı yürekli insan, ancak kendisine rıfk ve şefkatle yaklaşıldığı zaman yumuşamakta, sevgi ve dostluk hisleri ancak bu şekilde uyanabilmektedir. Aksine davranışlar daima sertlikle, katılıkla, acımasızlıkla mukabele görmekte; dolayısıyla kırgınlıklar, dargınlıklar hatta düşmanlıklar ortaya çıkmaktadır. Şu halde her Müslüman nezaketsizlik ve sertlikten uzaklaşmalı ve çevresinde bulunan herkese karşı rıfk ve merhametle muameleyi kendine prensip edinmelidir.

Nuri KÖROĞLU

by Nuri Köroğlu

Nefsin Hastalıkları : CİDDİYETSİZLİK

Kur’an-ı Kerim’de; ciddiyetsizliği ifade eden kavramlar olarak hezl ve lağv ifadeleri kullanılmaktadır. Hezl; şaka ve hafiflik eseri bir gayeye bağlı bulunmayan sözleri sarf etmeyi huy haline getirmektir. Başka bir deyimle hezl, kelimeleri hakiki anlamlarıyla değil de, mizah ifade eden anlamlarım kastederek telâffuz etmektir.

Hezlin zıddı olan ciddiyet ise, hareke ihtilafları ile yol, dede, yaşta büyük insan, işte ciddi olmak, saygı ve hürmet görmek anlamındadır. Lağv ise, fikirden ve düşünceden yoksun, içinde bir menfaat mülâhaza edilmeyen kötü söz anlamını da ihtiva eden ve bir hükmün ispatı hakkında herhangi bir fonksiyon ve anlamı olmayan sözdür.

Bu her iki kavram da, insana bir fayda getirmeyen vaktin boşa geçirilmesine yol açan ciddiyetten uzak söz ve tavırları ifade etmektedir.

Ciddiyet, ağır başlılığın, teenni ile hareket etmenin, olaylara önem vermenin ve lâubalilikten uzak olmanın bizzat kendisidir. Ciddiyetsizlik ise, hayatın gerçeklerini göz ardı ederek önemli konularda umursamaz davranmanın, söz ve davranış itibarıyla sağlam ve güvenli olmamanın göstergesidir. Bundan dolayı ciddiyetsiz tavırların yalana ve batıla kaynaklık ettiği kabul edilmektedir.

Kur’an-ı Kerim’de; dinin apaçık, hiç bir eğriliği olmayan yolu; düz bir yola benzetilmektedir. Bu sıfata sahip din caddesinden, ciddiyetten uzak o taraf bu tarafla oynaşta olan insanlar saptıklarından dolayı Kur’an, bu tip insanları, “O artık doğru yoldan sapmış olur.” (Bakara;108) şeklinde nitelemektedir.

Toplumda şaka yapan, insanları güldürmeye hayatın gayesi yapan, bunu meslek haline getiren insanların kendilerini yalandan sakındırmaları çok zordur. Nadir olmak üzere zaman zaman Hazreti Peygamber’in (sav) de şaka yaptığı olmuştur. Ancak kendisini yaptığı şakalar ne hakikate ters düşen şaka, ne de heybet ve vakarını düşüren şaka türünden olmamıştır. Nitekim bir hadiste: “Eğer siz Benim bildiğimi bilseydiniz çok ağlar az gülerdiniz.” (Nesâi) Bu hadis-i şerif bize, Müslüman’ın çok gülmeyen, daima tefekkür halinde olan bir yapıda olması gerektiğini ifade etmektedir. Nitekim başka bir hadis-i şerifte;

“Kişinin malayani şeyleri (gereksiz lakırdıları) terk etmesi İslam’ının güzelliğindendir” (İbn Mace) denilmektedir. Kur’an-ı Kerim ise, müminleri şu şekilde nitelenmektedir: “Onlar (Müminler) ki, yararsız şeylerden yüz çevirirler” (Mü’minun;3)

“Onlar, boş söz işittikleri zaman, ondan yüz çevirirler ve ‘Bizim işlerimiz bize, sizin işleriniz size. Size selâm olsun. Biz kendini bilmezleri (arkadaş edinmek) istemeyiz’ derler.” (Kasas;55) Bu ayetler mümin kimselere, boş ve malayani şeyleri yakıştırmamaktadır. Müminler böyle boş laflarla vakit geçiren, keyif çatan bir topluluğa rastladıklarında onlarla lafa dalmadıklarını hayatın gayesini ciddiyet içinde bildiklerini ifade etmektedir. Çünkü mümin, Allah (cc) tarafından verilen hayatının sınırlı olduğunu bildiği için ömürünü boşa harcamamasının gerekli olduğunu bilen ve bu yüzden de boş şeylere iltifat etmeyen kimsedir. Hâlbuki içine iman nufûz etmeyen kimseler ise, asla bunun gibi derin bir idrak içinde olamazlar. Onlar yaşamı bir eğlence ve oyun olarak kabul ederler; bu münasebetle de boş söz ve şakalarla vakit geçirir, her işte bir eğlence ararlar. Bu nedenle din gibi ağır tekliflerin altına giremez, daima işin kaçamağını kollarlar.

Sonuç olarak; dinde şakaya her ne kadar normal ölçüler içinde müsaade edilmişse de, hayatın umumunu şaka içinde geçirmek asla doğru değildir. Çünkü İslam, bizzat ciddiyet dinidir. Bundan hareketle mümin biri, hayatını mükellefiyetine uygun olarak büyük bilinç içinde idrak etmeli ve ona göre davranmalıdır. Aldığımız her nefesin sorgusunun olduğunu aklımızdan çıkarmamalıyız.

Nuri KÖROĞLU