“Müslümanların ayıplarını (ve gizli şeylerini) araştırmayın.” (Hucurat;12)
İslam; insanların ayıplarını araştırmayı ve kişilerin gizli hallerini ortaya çıkarmak için gayret etmeyi yasaklamıştır. Buna karşılık bir kimsenin ayıplarını, kusurlarını örtmek ahlâkî bir fazilet, üstün bir insani meziyet olarak kabul edilmiştir. Örtülmesi istenilen ve Allah’ın da kıyamet gününde örteceği ayıp, kusur ve hatalar, kul hakkına taalluk etmeyen, zulüm ve haksızlık olmayan, söylenilmesi halinde kimseye fayda temin etmeyecek türden olanlardır. Bu sayılanlar ve benzerleri dışında kalan günahları ve özellikle haramları gizlemek caiz değildir. Rasulullah (sav) bir hadis-i şeriflerinde: “Birbirinizin özel ve mahrem hayatını araştırmayın” (Müslim) diye buyurmaktadır.
İmam-ı Rabbani Hazretleri, bir talebesine hitaben buyuruyor ki:
“(Kul dediğin) Kusurlarını düşünüp, bunları yaptığına mahcup olmalı, utanmalıdır. Pişman olup üzülmelidir. Kulluk böyle olur. Din büyükleri ile görüşmek; kendi ayıplarını, kusurlarını anlamak ve gizli kötülüklerini meydana çıkarmak içindir.”
Hakiki bir Müslüman, başkalarının ayıplarını gizler, onları ifşa etmez.
Rasulullah (sav) Efendimiz; “Kim insanların ayıplarını, kusurlarını örterse, Allah-ü Teâlâ da, onun ayıplarını, kusurlarını örter” buyurmuştur.
Kendi kusurlarını araştırıp düzeltmeye çalışan bir kimse, başkalarının ayıplarını görmeye vakit bulamaz. Hep, kendinden daha iyi olanları görür ve her gördüğünü kendinden daha iyi bilir.
Nitekim Rabîatü’l Adeviyye Annemiz: ‘Kul Allah (cc)’ın sevgisini tattığı zaman, Allah onu kendi kusurlarına muttali kılar, böylece başkalarının kusurunu görmez olur.’ der.
Rasulullah (sav) bir hadis-i şeriflerinde: “Kim bir kardeşini (tövbe ettiği) günahı sebebiyle ayıplarsa, o günahı işlemeden ölmez.” (Tirmizi)
Yine Rasulullah (sav), ayıp örtmenin faziletini beyan ederek şöyle buyurmuştur: “Kim bir müminin ayıbını örterse, sanki diri diri toprağa gömülmüş bir kız çocuğunu kabrinden çıkararak diriltmiş gibi olur.” (Ebu Davud )
“Ölüyü yıkayıp da onda gördüğü hoş olmayan hâlleri gizleyen kimseyi Allah-ü Teâlâ kırk kere bağışlar.” ( Beyhakî )
“Sizden biri, kardeşinin gözündeki çöpü görür de kendi gözündeki koca kütüğü unutur.” (Buhârî)
Müslümanların başkalarının günah ve kusurlarını, işledikleri ayıpları örtmeye çalışmaları nasıl önemli bir ahlâkî görev ise; aynı şekilde kendi günah ve kusurlarını da ifşa etmemeleri gerekir. Zira Rasulullah (sav) şöyle buyurmuştur:
“İşlediği günahları açığa vuranlar dışında, ümmetimin tamamı affedilmiştir. Bir adamın, gece kötü bir iş yapıp, Allah onu örttüğü hâlde, sabahleyin kalkıp; «Ey falan! Ben dün gece şöyle şöyle yaptım.» demesi, açık günahlardandır. Oysa Rabbi geceleyin onun kötülüğünü örtmüştü. Fakat o, sabaha çıktığında Allah’ın örttüğünü açığa vuruyor.” (Buhâri)
Bir gün Hz. Ömer (ra)’in yanına bir adam geldi ve Ona şöyle dedi: “Benim bir kızım var, cahiliye devrinde onu diri diri toprağa gömmüş, sonra da ölmeden çıkarmıştık. İslâmiyet geldikten sonra ben de kızım da Müslüman olduk. Fakat kızım Allah (cc)’ın yasakladığı bir şeyi yaptı ve had vurulması icap etti. Bunun üzerine, bizim bulunmadığımız bir yerde bıçakla kendisini kesmek istemiş. Biz durumu haber alır almaz koştuk, fakat boyun damarlarından birini kesmişti. Hemen tedavi ettik, iyileşti. Yaptığına pişman oldu. Tövbe ederek bir daha böyle bir şey yapmamaya karar verdi. Bir kabileden dünür geldi. Ben de olanları olduğu gibi anlattım. Hz. Ömer (ra), adamın bu sözlerine kızarak: ‘Allah-ü Teâlâ’nın gizlediğini açığa mı vuruyorsun? Vallahi eğer kızın başından geçenleri başka birine daha anlatırsan herkesten önce cezanı Ben veririm. Git, kızı diğer Müslüman, temiz kızlar gibi evlendir dedi.”
Netice olarak, Allah-ü Teâlâ’nın sıfatlarından biri Settar’dır yani günahları örtücüdür. Müslüman’ın da din kardeşinin ayıbını, kusurunu örtmesi lazımdır. Bir kimsenin ahmak olduğuna alamet, kendi ayıbını bırakıp, başkasının ayıbıyla uğraşmasıdır. Peygamber (sav) Efendimizin buyurduğu gibi: “Kendi nefislerinizin ayıplarını araştırınız, başkalarının ayıplarını araştırmayınız!”
İnsanların kabahatlerini, noksanlıklarını değil, iyi şeylerini görmek, güzel ahlaktandır. Bir gün İsa Aleyhisselam, havarileri ile birlikte bir yere giderken, yolda, kokmakta olan bir köpek leşi görürler. Havarilerden bazısı, köpek leşinin çok pis koktuğunu söyleyince, İsa Aleyhisselam; “Ne kadar da beyaz, güzel dişleri varmış” buyurur.
İnsan başkalarının ayıp ve kusurunu değil, kendi ayıp ve kusurunu görmeye çalışmalıdır. Peygamber Efendimiz (sav): “Kendi ayıbı, insanların ayıbını görmekten alıkoyan kimseye müjdeler olsun” (Keşfu’l Hafa) buyurmuştur.
Ayıpların araştırılıp ortaya dökülmesi; insanları birbirine düşürmekten, aralarında kin ve düşmanlık tohumları ekmekten, fenalıkların yayılmasından başka bir şeye yaramaz. İnsanların gizli kalmış kusurlarını açıklamak, herkese duyurmak onların utanma duygularının yok olmasına, sosyal kontrolün azalmasına ve böylece ahlâksızlığın süratle yayılmasına da sebep olur. Rasulullah (sav): “Müslümanların ayıplarını, gizli hallerini araştırmaya kalkışırsan, onları ifsat eder (ahlâklarını bozar) veya ifsada yaklaştırmış olursun.” (Riyazü’s Sâlihin) buyurmuştur.
Sonuç olarak Müslümanların ayıplarını örtmek, gizli günahlarını yaymamak ve kusurlarını affetmek çok sevaptır. Küçüklere, emri altında bulunanlara, fakirlere merhamet etmeli, kusurlarını yüzlerine vurmamalıdır. Olur olmaz sebeplerle onları incitmemelidir. Herkes, kendi kusurlarını görmeli, Allah-ü Teâlâ’ya karşı yaptığı kabahatleri düşünmelidir. Allah-ü Teâlâ’nın, kendisine ceza vermekte acele etmediğini, rızkını kesmediğini bilmelidir.
Nuri KÖROĞLU